Cái nhìn toàn diện về những Geisha Nhật Bản

Các Geisha được đào tạo trong nhiều năm, được dạy cách chơi các loại nhạc cụ, dạy hát múa, pha trà, tiếp chuyện, hầu rượu.. Có nhiều nhầm lẫn, đặc biệt ở bên ngoài Nhật Bản, về bản chất của nghề geisha, coi đây là một hình thức mại dâm bị bóp méo. Mặc dù nhiệm vụ của geisha thường bao gồm cả tán tỉnh và đùa cợt khêu gợi (tuy được mã hóa theo các cách truyền thống), nhưng họ không bao giờ có quan hệ tình dục với khách hàng. Geisha là một loại hình biểu diễn tài nghệ văn hoá lành mạnh, cao cấp, hoàn toàn không có hành vi bán dâm, dung tục, rẻ tiền, tức chỉ “mãi nghệ, không mại dâm”. Một số geisha có thể quyết định quan hệ với một trong những nhà bảo trợ hoặc khách quen của mình, nhưng đó là khi họ không làm việc với tư cách của một geisha (cũng giống như việc có những diễn viên bán dâm ngoài giờ làm, nhưng không vì thế mà ta đánh đồng nghề diễn viên với mại dâm).

Geisha khởi nguồn là những người giải trí chuyên nghiệp, ban đầu họ hầu hết là nam giới. Geisha sử dụng kỹ năng nghệ thuật truyền thống Nhật Bản, trong đó có âm nhạc, múa và kể chuyện. “Geisha thành phố” (machi geisha) hoạt động tự do tại các buổi tiệc bên ngoài các khu phố giải trí, trong khi các “geisha khu phố” (kuruwa geisha) làm giải trí cho khách trong các buổi tiệc trong các khu phố giải trí.

Geisha nam (đôi khi được gọi là hōkan) dần dần suy giảm về số lượng theo thời gian. Năm 1700, Geisha nữ xuất hiện lần đầu tiên và đến năm 1800 sô lượng các geisha nữ (ban đầu được gọi là onna geisha với nghĩa là “geisha nữ”) đã gấp ba lần số geisha nam và tên gọi geisha bắt đầu được hiểu với nghĩa như ngày nay là người phụ nữ làm nghề giải trí với trình độ cao.

Các bước để trở thành một Geisha thực thụ

Nếu một người con gái muốn trở thành Geisha thì bước đầu tiên phải được gia nhập “Okiya” – Nơi đào tạo các geisha do một phụ nữ cai quản – được gọi là “okami” hay “okasan” (có nghĩa là mẹ). Quá trình trở thành một geisha cũng lâu dài như trở thành một bác sĩ, cần phải mất khoảng 6 năm để dạy các kĩ năng về âm nhạc, hội họa, ca kịch, cách tiếp chuyện…Xuyên suốt quá trình đào tạo này, thậm chí khi đã trở thành geisha, các cô gái đều sống ở Okiya. Các geisha sẽ chịu sự quản lý về nghề nghiệp, phải đóng một phần thu nhập để duy trì Okiya và hỗ trợ những người chưa trở thành geisha bao gồm geisha tập sự, người đã nghỉ hưu và người giúp việc.

Geisha học nghệ thuật tại “kaburenjo” – trường học dành riêng cho việc đào tạo geisha. Ngôi trường này cũng là nhà hát nơi geisha biểu diễn các buổi diễn công khai hiếm hoi của mình. Trong quá trình học tại đây, Geisha sẽ được đào tạo cách chơi “shamisen” – một loại nhạc cụ có 3 dây thường được dùng trong các buổi biểu diễn và các loại nhạc cụ khác như đàn koto, sáo, trống nhỏ, shimedaiko, fue.. Ngoài ra, họ được dạy cách pha trà đạo, cách cắm hoa, thư pháp để có thể trở thành người phụ nữ toàn diện. Bên cạnh nghệ thuật, Geisha còn được dạy cách nói năng, phát âm, các giọng nói địa phương, cách đi lại khi mặc kimono. Khi gặp khách thì phải chào ai trước tiên, ăn nói xưng hô với từng người như thế nào. Làm sao để khích lệ những người đàn ông nhút nhát, thuyết phục những người nóng giận hay ca ngợi những người ngạo mạn.

Xem thêm: Xuất khẩu lao dông sang Nhật

Các geisha tập sự sẽ tìm cho mình một “người chị” để có thể học hỏi kinh nghiệm. “Người chị” này sẽ giúp các geisha thực tập bằng cách mang họ theo, geisha thực tập sẽ quan sát, học tập trực tiếp, xây dựng các mối quan hệ trước khi trở thành geisha chính thức.

Buổi lễ đánh dấu sự chuyển đổi từ geisha tập sự được gọi là eriage, có nghĩa là “thay đổi của cổ áo.” Tại thời điểm này, cổ áo thực tập màu đỏ sẽ được thay bằng khuôn mẫu cổ áo màu trắng – biểu tượng của geisha. Bây giờ các geisha chính thức bước chân vào con đường phục vụ nghệ thuật.

Công việc của một Geisha

Công việc chính của Geisha là tiếp khách, tất cả các kĩ năng của họ sẽ được sử dụng tối đa để có thể làm vui lòng các vị khách. Công việc của Geisha gắn liền với các cuộc họp, các buổi hội nghị, thương lượng, các cuộc vui. Một người đàn ông dẫn theo một Geisha để thể hiện sự giàu có, văn hóa của bản thân.

Trong khi làm việc Geisha không bao giờ ăn, họ luôn luôn phục vụ với thái độ niềm nở khiến khách hàng cảm thấy mình được chào đón nồng nhiệt. Họ luôn biết cách tạo dựng bầu không khí trong các cuộc vui và luôn luôn để mắt tới việc rót đầy chén rượu. Họ phục vụ ca hát, múa khi có yêu cầu.

Ở Nhật Bản, Geisha tập trung chủ yếu ở quận hanamachi giữa Tokyo và Kyoto, nơi đây có các quán trà, nhà hàng và các trung tâm giải trí. Khi khách hàng muốn một Geisha phục vụ, họ có thể gọi cho “okasan” từ trung tâm Geisha và sẽ được sắp xếp các Geisha phù hợp với yêu cầu.

Ngoại hình

Ngoại hình của một geisha thay đổi theo nghề nghiệp, từ kiểu trang điểm trẻ trung, đậm của một maiko (tập sự), cho đến diện mạo được trang điểm trầm hơn của một geisha lớn tuổi và đã có tiếng.

Trang điểm

Ngày nay, việc trang điểm truyền thống của một geisha tập sự là một trong những nét đặc trưng giúp nhận ra họ, tuy nhiên trong các buổi trình diễn đặc biệt, các geisha từng trải nói chung vẫn được trang điểm với bộ mặt dày lớp phấn trắng mà tạo nên tính cách của maiko.Trang điểm truyền thống của một geisha tập sự bao gồm một lớp phấn nền dày, màu trắng với thỏi son màu đỏ và phần sắc đỏ và đen quanh mắt và lông mày.

Việc trang điểm này khó có thể đạt đến sự hoàn hảo và là một quá trình bị chi phối bởi thời gian. Trang điểm được thực hiện trước khi mặc trang phục để tránh làm bẩn bộ kimono. Đầu tiên, một ít sáp ong hoặc dầu, được gọi là bintsuke-abura, được bôi lên da. Tiếp theo, phấn trắng được trộn với một ít nước để tạo thành một hỗn hợp sền sệt và được bôi lên mặt với một cây cọ được làm từ tre. Lớp phấn trắng này sẽ bao phủ khắp mặt, cổ, ngực và đôi bàn tay, và để lại hai hoặc ba vùng tối (vùng có dạng hình chữ “W” hoặc “V”) bên trái gáy, để làm nhấn mạnh vùng gợi dục truyền thống, và có chừa lại một đường viền không đánh xung quanh chân tóc, đường này tạo nên cảm giác “mặt nạ” của khuôn mặt sau khi trang điểm.

Sau khi đã phủ xong lớp phấn nền, một miếng bọt biển sẽ được sử dụng để dặm cho phấn đều khắp mặt, cổ, ngực và gáy để làm mất độ ẩm dư thừa và lớp phấn được mịn. Tiếp theo, phần mắt và lông mày được vẽ lại. Bút chì than truyền thống được sử dụng để vẽ mắt, nhưng ngày nay, người ta sử dụng các dụng cụ trang điểm hiện đại. Lông mày và các viền mắt được tô màu đen; một maiko thường tô một màu đỏ quanh mắt. Người ta sử dụng một cây cọ nhỏ để tô đôi môi. Màu đỏ để tô lấy từ một ống nhỏ, màu có thể tan trong nước. Đường kết tinh sau đó được cho thêm vào để đôi môi được bóng hơn.

Trong ba năm đầu tiên, một maiko luôn phải trang điểm dày như thế này. Trong giai đoạn khởi đầu của mình, maiko sẽ được một “người chị” giúp đỡ phần trang điểm (một geisha kinh nghiệm sẽ cố vấn cho cô) hoặc “mẹ” (okami) của ngôi nhà mà geisha đang ở và tập sự. Dần dần, maiko sẽ tự trang điểm lấy cho bản thân.

Sau khi geisha đã làm việc được ba năm, cô sẽ thay đổi trang điểm sang phong cách dịu hơn. Lý do cho việc làm này là cô đã trở thành một geisha thuần thục và kiểu trang điểm đơn giản sẽ cho thấy nét đẹp tự nhiên của cô. Trong một vài buổi tiệc trang trọng các geisha thuần thục sẽ vẫn trang điểm kiểu lớp phấn trắng dày. Đối với các geisha trên ba mươi tuổi, việc trang điểm dày chỉ được thực hiện khi biểu diễn múa đặc biệt vì tính chất buổi diễn đòi hỏi như vậy.

Trang phục.

Geisha thường xuyên mặc kimono. Geisha tập sự mặc bộ kimono có nhiều màu sắc với nơ lưng (obi) rất to. Geisha lớn tuổi hơn mặc trang phục với kiểu dáng và hoa văn dịu nhẹ hơn.

Màu sắc, hoa văn và kiểu kimono cũng phụ thuộc vào mùa trong năm và sự kiện mà geisha tham dự. Vào mùa đông, bên ngoài áo kimono, geisha có thể khoác một chiếc áo choàng có chiều dài khoảng bằng 3/4 so với kimono, áo choàng này được lót bằng lớp vải lụa có hoa văn vẽ bằng tay. Áo kimono có trần thêm vải lót sẽ được mặc khi thời tiết lạnh hơn, còn áo không trần được mặc vào mùa hè. Để may một chiếc kimono có thể cần đến 2 hoặc 3 năm do phải thêu và vẽ lên vải.

Khi ra ngoài, geisha đi dép có đế phẳng zori, còn khi ở nhà chỉ đi tabi (tất chân có sẻ ngón màu trắng). Vào lúc thời tiết khắc nghiệt, geisha sẽ đi một đôi guốc bằng gỗ, được gọi là geta. Maiko thường đi đôi guốc gỗ được sơn màu đen, gọi là okobo

Kiểu tóc

Kiểu tóc của geisha đã thay đổi nhiều qua các thời kỳ lịch sử. Trong quá khứ, có thời kỳ phụ nữ thường để tóc xõa, có thời kỳ họ lại vấn tóc lên. Trong thế kỷ 17, những người phụ nữ lại bắt đầu cột tóc lên lần nữa và trong thời gian này đã phát triển kiểu tóc truyền thống shimada – một dạng của kiểu tóc chignon mà đa số geisha thực thụ sử dụng.
Có 4 loại kiểu tóc shimada chính: kiểu taka shimada, kiểu này thường có búi tóc cao, được những cô gái trẻ, chưa chồng sử dụng; kiểu tsubushi shimada, có búi tóc thấp hơn được những người phụ nữ nhiều tuổi hơn sử dụng; kiểu uiwata, kiểu tóc có búi tóc được vấn với một mảnh vải bông màu; và kiểu tóc mà được chia múi tương tự như quả đào, chỉ được các maiko sử dụng.

Các kiểu tóc được trang điểm cầu kỳ với lược và trâm. Vào thế kỷ 17 và thời kỳ sau cải cách Minh Trị, những chiếc lược khá to và dễ thấy, nói chung là với phụ nữ thuộc tầng lớp càng cao thì kiểu dáng lược càng lộng lẫy hơn. Sau thời kỳ cải cách Minh Trị và đến giai đoạn hiện đại, những chiếc lược nhỏ hơn và ít lộ liễu hơn đã trở nên thông dụng hơn.

Trước đây, các geisha đã được huấn luyện việc ngủ không dùng gối mà chỉ kê gáy lên một cái kệ nhỏ (takamakura), để họ có thể giữ cho kiểu tóc của mình được hoàn hảo sau giấc ngủ. Để rèn luyện thói quen này, những người hướng dẫn của họ rắc gạo quanh cái kê gáy. Nếu trong khi ngủ, đầu của geisha lăn khỏi kệ, những hạt gạo sẽ dính vào tóc và mặt họ.

Nhiều geisha hiện đại sử dụng tóc giả trong cuộc sống chuyên nghiệp của họ. Các bộ tóc giả đó phải được bảo dưỡng định kỳ bởi các nghệ nhân có kỹ năng cao. Làm tóc theo kiểu truyền thống là một nghệ thuật đang lụi tàn dần.

Geisha thời hiện đại

Các geisha hiện đại vẫn sống trong những ngôi nhà geisha truyền thống gọi là okiya tại các khu vực gọi là hanamachi ( “hoa nhai” – khu phố hoa), đặc biệt trong thời gian học việc của họ. Tuy nhiên, nhiều geisha giàu kinh nghiệm lại chọn cách sống trong những căn hộ của chính mình. Thế giới thanh lịch và văn hóa cao mà các geisha là một phần trong đó được gọi là karyūkai (“hoa liễu giới” – thế giới của hoa và liễu).

Hiện nay, những người phụ nữ trẻ muốn được trở thành geisha thường bắt đầu đợt đào tạo sau khi đã hoàn thành trung học cơ sở hay thậm chí trung học phổ thông hoặc đại học, nhiều người bắt đầu nghề nghiệp của họ khi đã ở tuổi trưởng thành. Geisha vẫn học những nhạc cụ truyền thống như shamisen, shakuhachi (sáo trúc), và trống cũng như những bài hát truyền thống, múa cổ điển Nhật, trà đạo, ikebana (cắm hoa Nhật), văn học và thơ ca. Từ việc quan sát các geisha khác cùng với sự giúp đỡ của chủ nhà geisha, những người học việc cũng trở nên điêu luyện trong các truyền thống phức tạp xung quanh việc lựa chọn và mặc kimono, cũng như cách cư xử với khách hàng.
Ngày nay, Kyoto là nơi có truyền thống geisha còn lại mạnh nhất. Hai trong số các khu phố geisha truyền thống và danh tiếng nhất là Gion và Pontochō đều ở Kyoto. Ở Nhật Bản hiện đại ngày nay, người ta hiếm khi nhìn thấy geisha và maiko. Vào năm 1920, tại Nhật Bản có trên 80 nghìn geisha, nhưng ngày nay chỉ còn dưới 1000 người.
Sự suy tàn của truyền thống geisha có nguyên nhân từ nền kinh tế ì trệ, sự suy giảm của mối quan tâm đến các loại hình nghệ thuật truyền thống, bản chất khó nhìn thấu được của thế giới hoa liễu và chi phí cao cho việc được geisha giải trí.

Theo: howstuffworks